དར་ཁྱབ་གཏང་དགོ་པའི་ཚིག

༉ དང་ཕུ་དུས་རྒྱས་ལས་སླབ་ནི་ཡོད་པའི་མིང་ཚིག་ཚུ་ ད་རེས་ནངས་པ་སླབ་མི་གངམ་མི་ནུག།  དེ་འབད་ནི་འདི་གིས་ དར་ཁྱབ་གཏང་ནིའི་ཐབས་ལམ་ག་དེ་སྦེ་བཏོནམ་དྲག་ག་ ནཱ་ཆ་ཁྱབ་ཀྱིས་གསུང་ནི་བཅའ་ནི་རེ་མེད་ག་ལགས།

1. བསྐངམ་སྐོར།
2. ཁ་མེད་ཟློ་མེད།
3. གྲམ་དཔྱ།
4. ངོ་བོ་ཀེ་ཀེ།
5. ཅོ་ཏོ་ཀེར་ཀེ།
6. ཆབ་ཏོ།
7. རྗེས་ཧིང་བརྡར།
8. གཉའ་བཀལ།
9. ཐོབ་ཆག།
10. མདས་དཔོན་རྒསཔ།
11. རྣོས་ཁེག་ཁེ།
12. སྤ་ཏ་སྤོག་ཏོ།
13. ཕྱམ་ཕྱིམ།
14. བམ་ཏོ།
15. མེན་རྫུ་ལོག་ལོ།
16. ཙམ་ཙུམ།
17. ཚ་སྦྱིས་ཐོར་ཐོ།
18. ཞོར་འདྲིས་རྐྱབ།
19. ཟུང་གཅིག
20. གཡོ་འབྱིད་ཀོབ་འབྱིད།
21. རུ་འཁྱེག་རྐྱབ།
22. ལོད་ད་ནུག།
23. བཤེད་སྐྱོགས་།
24. ས་གཞི་ས་རྟེན།
25. ཧང་ཏོ་མ།
26. ཨ་མེད་ཨུ་མེད།

ལྟག་ལུ་བྲིས་ཡོད་མི་ མིང་ཚིག་ལུ་ དེ་འཕྲལ་ལས་ནཱ་ལུ་བྲིས་བཞག་བཞགཔ་མ་གཏོགས་ མཐའ་དཔྱད་མེནམ་ཐུགས་ཁར་བསྣམ་གནང་།
ག་ཡུད་མེད་པ་ནཱ་གིས་མཁྱེན་པ་ཅིན་ ཞུ་དག་འབད་དེ་བཀའ་དྲིན་བསྐྱང་གནང་།

ཡ་བཏགས་འགྲེང་བུའི་རྗོད་སྒྲ་བཏོན་དགོཔ།

༉ རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་སྐད་ཡིག་དང་ཅོག་ར་འཐདཔ་སྦེ་   འབྲུག་གི་རྒྱལ་ཡོངས་སྐད་ཡིག་རྫོང་ཁའི་མིང་ཚིག་ རེམ་གཉིསམ་ཅིག་ ཡིགུ་གི་སྒྲ་སྒྱུར་ཏེ་སླབ་དགོཔ་ཡོད་པའི་གྲས་ལས་གཅིག་   ཡ་བཏགས་འགྲེང་བུ་ལུ་སྒྱུར་ཏེ་ལྷག་དགོ།  དེ་མིན་པ་ཡིགུ་གི་དག་ཆ་དང་འཁྲིལ་ཏེ་སླབ་པ་ཅིན་   རྗོད་སྒྲ་ཕྱེད་དག་སྦེ་གོཝ་ཨིནམ་ལས་ སྒྲ་སྒྱུར་ཏེ་སླ་དགོ་མི་འདི་ དང་ཕུ་ལས་ར་དེ་སྦེ་སླབ་སྟེ་ཡོད་པའི་   ལུང་པའི་ངག་གཤིས་ཅིག་ཨིན་པས།   དཔེ་ཅིག་འོག་ལུ་བཀོད་དེ་ཡོད།

• བྱ་མདངས།   ༼   རྗོད་སྒྲ་བྱེ་མདངས།༽
• བྱ་སྒྲོ   ༼   རྗོད་སྒྲ་བྱེ་སྒྲོ། ༽

ཤུལ་མའི་རྗོད་ཚིག་གི་སྔོན་འཇུག་ཡར་འདྲེན་གྱི་མིང་ཚིག་གི་རིགས།

སྔོན་འཇུག་དང་མགོ་ཅན་དང་འདོགས་ཅན་ཚུ་ཡོད་པའི་རྗོད་སྒྲ་བཏོན་ཏེ་ལྷག་དགོ་པའི་རིགས། བྱོང་དར། སྦྱོང་བརྡར།   བྲེལ་བ་འཐབ། འབྲེལ་བ་འཐབ། སྔོན་འཇུག་འ་ཡོདཔ་སྦེ་ སྒྲ་སྒྱུར་དགོ། གྲན་དུར། འགྲན་བསྡུར། སྔོན་འཇུག་འ་ཡོདཔ་སྦེ་ སྒྲ་སྒྱུར་དགོ། ཞི་རྟེན། གཞི་རྟེན། ལ་མགོ་ཡོདཔ་སྦེ་ལྷག་དགོ།    ཚིག་གྲོགས་འོག་མའི་སྔོན་འཇུག་འདི་ ཚིག་གྲོགས་ལྟག་གི་རྗེས་འཇུག་སྦེ་སྦྱར་ཏེ་སླབ་སྲོལ་ཡོད་པའི་མིང་ཚིག།
དོན་དག་དང་འཁྲིལ་པའི་ཡིག་གཟུགས།	རྗོད་སྒྲ་བཏོན་ཐངས།	དྲན་གསོ།
སྐུ་མཆེད།	སྐུམ་མཆེད།
ཁ་བཤད།	ཁབ་བཤད།	ངག་གཤིས་དང་འཁྲིལ་ཏེ་སླབ་ཐངས།
བགོ་བཤའ།	བགོབ་བཤའ།	ངག་གཤིས་དང་འཁྲིལ་ཏེ་སླབ་ཐངས།
དགུ་བཅུ།	དགུབ་བཅུ།
རྒྱ་མཚོ།	རྒྱམ་མཚོ།
ལྔ་བཅུ།	ལྔབ་བཅུ།	ངག་གཤིས་དང་འཁྲིལ་ཏེ་སླབ་ཐངས།
དབུ་མཛད།	དབུམ་མཛད།
བཞི་བཅུ།	བཞིབ་བཅུ།	ངག་གཤིས་དང་འཁྲིལ་ཏེ་སླབ་ཐངས།
ས་བདག	སབ་བདག	ངག་གཤིས་དང་འཁྲིལ་ཏེ་སླབ་ཐངས།
ལྷ་བསང།	ལྷབ་བསང་།	ངག་གཤིས་དང་འཁྲིལ་ཏེ་སླབ་ཐངས།
ཚིག་གྲོགས་འོག་མར་སྔོན་འཇུག་མ་ཡིག་ཡོད་མི་ཚིག་གྲོགས་གོང་མའི་རྗེས་འཇུག་སྦེ་སྦྱར་ཏེ་སླབ་སྲོལ་ཡོད་པའི་མིང་ཚིག།
དོན་དག་དང་འཁྲིལ་པའི་ཡིག་གཟུགས།	རྗོད་སྒྲ་གི་དོན་ལུ་རྐྱངམ་ཅིག་གི་ཡིག་སྡེབ།
ཡ་མཚན།	ཡམ་མཚན།
རྒྱ་མཚོ།	རྒྱམ་མཚོ།	རྒྱམ་མཚོ་གཏིང་རིང་པས།
ཡ་མཆུ།	ཡམ་མཆུ།	ཁའི་ཡམ་མཆུ་གུར་ཆུ་འབུར་བཀལ་ཆེ་ནུག།
མ་མཆུ།	མམ་མཆུ།	ཁའི་ཡམ་མཆུ་ཙུ་ནེ་གིས་ཤུར་བདའ་ཡི།

ཤ་ཚ་བའི་ཁ་ལས་གཏམ་ཧནམ་མི་འཐོན།

What is the impact of language on society, and what role does language play in social change?

For hundreds of years anthropologists and linguists have discussed the effect of culture on language and also how language affects society and the way we think. ... 

It is true that a society will make attempts to change its language or fight to keep the influences of other languages out.

རྫོང་ཁ་སླབ་ཐངས་ཀྱི་ལཱ་སྐོར།

 ༉   རྫོང་སླབ་ཐངས་སྡེ་ཚན་གྱིས་   ལོ་ངོ་༣ལྷགཔ་ཅིག་གི་རིང་ལུ་   མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་ཝི་ཅེཊ་ཐོག་ལས་   གསུང་གྲོས་གནང་སྟེ་   དེ་བསྒང་སླབ་སྲོལ་ཡོད་པའི་མིང་ཚིག་ཐོ་བཀོད་དེ་ཡོད་མི་ཚུ་  ད་རེས་ནངས་པ་དར་ཁྱབ་ཡོད་པའི་ཚིག་ཚུ་བཟུམ་སྦེ་   དར་ཁྱབ་གཏང་ནི་ལུ་རྩ་འགེང་དོ།

ཨིན་རུང་སེལ་ཏེ་ཟ་བ་ལྐོལམ་མི་ཐོག ཟེར་སླབ་དོ་བཟུམ་སྦེ་  གསུང་གྲོས་གནང་པའི་བཅུད་ག་དེ་སྦེ་ཐོན་ཡོདཔ་ཨིན་ན་ དཔེ་བཟུམ་ཅིག་འོག་ལུ་ཡོད།
ཀ་ཁལ་ཕྱད་དང་གཉིས་ལས་ རེ་རེ་ལུ་དཔྱེ་རེ་བཀོད་དེ་ཡོད་པའི་ མིང་ཚིག་ཚུ་གི་གོ་དོན་དང་  ཡིག་སྡེབས་དག་བཅོས་འབད་དགོཔ་ཡོདཔ་ལས་ མཐའ་དཔྱད་མེནམ་ཐུགས་ཁར་བསྣམ་གནང་།

ཀ༽ དཀར་སྒྲ་རྒྱུ་སྒྲ།

ཁ༽ ཁ་བཀལ་མགུ་བཀལ།

ག༽   གླ་འགྲིག་ལྟོ་འགྲིག

ང༽  མངར་ཆོས་ཆོས།

ཇ༽   རྗེས་ཧིང་བརྡར།

ཉ༽   ཉིན་ཞག་བུབ་དགུ།

ཏ༽   རྟ་ཕྲག་མི་ཕྲག

ཐ༽   ཐོབ་ཆགས།

ད༽   དུ་རུ་རུ།

ན༽   ནོར་བརྗེ་ཨ་དྲགས།

པ༽   པ་རི་སུ་རི།

ཕ༽   ཕག་ཕོག

བ༽   བར་མ་རི་ཅུ།

མ༽   མིག་མི་འཇེབས།

ཙ༽   རྩིངམ་ཉེས་དྲགས།

ཚ༽   ཚ་སྦྱེལ་ཐོར་ཐོ།

ཛ༽   རྫ་རྡུགས།

ཞ༽   ཞོན་བརྒྱུ།

ཟ༽   ཟམ་ཐག་ཆོད།

འ༽   འོང་ཅུ་ཁེ་ཁེ།

ཡ༽   གཡོ་ཏོག

ར༽   རུམ་ཐུད།

ལ༽   ལག་བརྗེ་ལུགས་བརྗེ།

ཤ༽   ཤ་ཀྲེག་སྐྱི་ཀྲེག

ས༽   སྲེག་གོག

ཧ༽   ཧོ་ཏོམ་རྩིས།

ཨ༽   ཨུག་དྲི།

 དྲན་གསོ་   དེ་བསྒང་སླབ་ནི་ཡོད་པའི་ མིང་ཚིག་ག་དེ་སྦེ་ཡོད་ག་མཁྱེན་ནིའི་དོན་ལུ་དཔེ་སྦེ་ཕུལ་ཕུལཝ་མ་གཏོགས་ ཞུ་དག་རྐྱབ་རྐྱབ་མེནམ་ལས་   གཞན་ལུ་སྤེལ་མ་ད་ཟེར་ཞུ་ནི་དང་།  ཧེ་མ་ལས་མཁྱེན་མི་ཚུ་ཐུགས་བསུན་མ་ཆེ་ཟེར་གསོལ་བཏབ་ཞུ་དོ་ལགས།

དེ་བསྒང་གི་སླབ་སྲོལ་ལུ་གཙོ་བོར་བཏོན་དགོཔ།

༉ འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ དེ་བསྒང་ཕ་མའི་ངོ་བསྒང་སླབ་སྲོལ་ཡོད་པའི་ཁ་སྐད་རྫོང་ཁ་འདི་ ཧེ་མ་ག་སླབ་དོཝ་བཟུམ་སྦེ་ ད་རེས་ནངས་པ་སླབ་ནི་མེད་མི་འདི་ དུས་དང་བསྟུན་ཏེ་མིང་ཚིག་གསརཔ་བཟོ་མི་དང་ ཨིང་སྐད་ལས་སྐད་སྒྱུར་འབད་ཡོད་བའི་ཚིག འགོ་མཇུག་སློག་སློག་པའི་མིང་ཚིག་ཚུ་ མགྱོགས་དྲགས་སྦེ་དར་ཁྱབ་འགྱོ་མི་འདི་གིས་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རང་དབང་སྲུང་སྐྱོབས་དང་ འབྲུག་པའི་ལུགས་སྲོལ་ རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ག་དང་ཡང་མ་འདྲཝ་སྦེ་ཡོད་མི་འདི་ དབང་གིས་མནེམ་ཏེ་བཞག་ནིའི་ཉེན་ཁ་སྦོམ་ཡོད་པའི་ཁར་ འདིའི་ནང་ལས་ཡང་ མི་དབང་ཡབ་སྲས་ཚུ་གི་ཐུགས་དགོངས་འགྲུབ་ཐབས་ལུ་ ང་བཅས་མི་སེར་ཚུ་གིས་ཁས་བླངས་ཕུལ་ཏེ་ དངོས་སུ་ཕྱག་ཞུ་དགོ་ནི་ཨིན་པས།

མ་གཞི་སླབ་སྲོལ་ཅིག་ལུ་ ནམ་དུས་དང་བསྟུན་པའི་གོ་གྱོན། །དུས་ཚོད་དང་བསྟུན་པའི་ཟས་ཟ། །ཟེར་སླབ་སྲོལ་འདུག ཨིན་རུང་ག་འཆེས་ར་དྲགས་པ་ཅིན་ འཇིག་རྟེན་པའི་དཔེ་གཏམ་ལུ་ དྲགས་ར་དྲགསན་ཨའི་གི་ཨོམ་ཡང་དུག །ཟེར་སླབ་དོ་བཟུམ་སྦེ་ ཡུདཔ་ཅིག་ཁ་ལས་ག་མེན་གུ་མེན་འགྱོ་ནིའི་ཉེན་ཁ་ཡོདཔ་ལས་ ད་ལྟོ་འགོ་དང་འགོ་ལས་ར་ ད་རེས་དར་ཁྱབ་ཡོད་པའི་མིང་ཚིག་ཚུ་དང་འདྲན་འདྲ་ དེ་བསྒང་སླབ་སྲོལ་ཡོད་པའི་མིང་ཚིག་ཚུ་ཡང་ དར་ཁྱབ་གཏང་དགོ་པའི་དུས་ཚོད་ཕྱིསན་མ་ཤེས་མི་ཧ་ནི་ཨིནམ་ལས་ ཤོ་མཉམ་འབྲུག་མི་ག་ར་དང་ འདིའི་ནང་ལས་ཡང་ འབྲེལ་ཡོད་ལས་སྡེ་དང་མི་ངོམ་ཆ་ཁྱབ་ཀྱིས་ རབ་རུབ་གཏང་སྟེ་རྩ་འགེངས་གནང་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན།

ང་བཅས་ཀྱིས་འབད་ཚུགསཔ་ཟེར་རུང་ རྫོང་ཁ་སླབ་ཐངས་ཀྱི་ལཱ་སྐོར་འདི་ མི་མང་གིས་མཁྱེན་ཚུགས་ནིའི་དོན་ལུ་ མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་ཀྱི་ཐོག་ལས་དར་ཁྱབ་གཏང་ནི་དེ་ཨིནམ་ལས་ ཐུགས་མ་ཁོམ་རུང་ཚར་གཅིག་གཟིགས་ཞིན་ན་ ཐུགས་འཆར་རེ་བཀོད་གནང་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན།།

ངག་གཤིས་དར་ཁྱབ་གཏང་དགོཔ་འདུག

༉  འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་རང་དབང་རང་བཙན་གྱི་ངོ་རྟགས་དང་། ལམ་ལུགས་སྲོལ་གྱི་གཞི་རྟེན་གཙོ་བོ་ཅིག་ རྒྱལ་ཡོངས་སྐད་ཡིག་འདི་ཨིན་ནི་འདི་གིས་ བརྩི་མཐོང་བསྐྱེད་དེ་དར་ཁྱབ་གཏང་དགོཔ་འདི་ འབྲུག་པའི་མི་སེར་ཆ་མཉམ་ལུ་ཕོགཔ་ཨིན་པས།

སྐད་ཡིག་མཁས་མཆོག་ཚུ་གིས་འབད་བ་ཅིན་ སྐད་ཡིག་སྐྱེ་ནི་དང་ཤི་ནི་ཡོདཔ་མ་ཚད་ དོ་མཉམ་གྱི་མིང་ཚིག་ལེ་ཤ་ཡོད་པ་ཅིན་ ཁ་སྐད་ཕྱུགཔོ་སྦེ་ཆ་བཞག་དོ་ཡོད་རུང་ ན་འཐན་སྦེ་དབྱེ་བ་དཔྱད་དེ་ལྟཝ་ད་ ཚིག་གསརཔ་བཟོ་མི་དང་མགུ་མཇུག་སློག་སློགཔ་ ཕྱིའི་ཁ་སྐད་དང་སྦྱེལ་ཏེ་ འབྲི་སྲོལ་དང་སླབ་སྲོལ་ལུ་ཤུགས་ཐལ་མི་འདི་གིས་ དང་ཕུ་སླབ་སྲོལ་ཡོད་པའི་མིང་ཚིག་མང་ཤོས་ འགྲོས་ཀྱིས་གཏང་སྟེ་ཡལ་ནིའི་ཉེན་ཁ་སྦོམ་འདུག དེ་འབད་ནི་འདི་གིས་ ད་ལྟོ་དུས་ཚོད་མ་ཕྱིསཔ་ཅིག་ལས་ སློབ་གྲྭ་ཁག་ལུ་ ངག་གཤིས་ཀྱི་མིང་ཚིག་ཚུ་དར་ཁྱབ་གཏང་ནིའི་ལམ་ལུགས་ཅིག་འགོ་བཙུག་ཚུགས་པ་ཅིན་ དེ་བསྒང་གི་མིང་ཚིག་ཚུ་ཡང་ ད་ལྟོ་དར་ཁྱབ་ཡོད་པའི་མིང་ཚིག་ཚུ་དང་འདྲན་འདྲ་དར་ཁྱབ་གཏང་མ་ཚུགསཔ་མི་འོང་ཟེར་མནོཝ་མས།